Kurs Enriched Air Diver »

Kurs specjalista sprzętowy »

Kurs podstawowy OWD »

Previous Next

Zasada 1/3 (jednej trzeciej)
nurkowanie jaskiniowe

nurkowanie jaskiniowe

Zasada jednej trzeciej stosowana jest w czasie nurkowania w przestrzeniach zamkniętych, tam gdzie bezpośrednie wyjście na powierzchnię wody jest niemożliwe (nurkowanie w jaskiniach, pod lodem czy na wrakach). Zasada określa minimalną ilość czynnika oddechowego niezbędną do powrotu i to tylko w przypadku w którym dekompresja nie wpłynie na czas powrotu.

Reguła jest w zasadzie prosta:

• 1/3 zapasu czynnika oddechowego na nurkowanie,
• 1/3 na powrót
• 1/3 rezerwa, ma pozostać po nurkowaniu, w razie sytuacji nieprzewidzianych w trakcie nurkowania możemy skorzystać z tego zapasu

Zasada jednej trzeciej tyczy się nurkowania z użyciem dwóch butli i to niezależnych (może być twinset wyposażony w manifold z separatorem). Nurkowanie z jedna butlą nijak się ma do tej zasady, strata butli powoduje że zostajemy bez czynnika oddechowego.

Czynnik oddechowy w każdej butli dzielimy na trzy części (nurkowanie, powrót, rezerwę), ponieważ butli mamy dwie, w sumie posiadamy 6 części czynnika oddechowego. Zaczynamy nurkowanie przy pełnych butlach (6 części do dyspozycji), staramy się zużywać czynnik oddechowy w obu butlach w miarę równomiernie np. 10at z jednej butli potem zmiana automatu i 10at z drugiej butli, mowa tu oczywiście o butlach rozdzielonych. Stosowanie twinsetu jest prostsze, przy odkręconym zaworze na manifoldzie czynnik oddechowy będzie zużywany równomiernie z obu butli, nie ma potrzeby przekładania automatów, chyba że zakręcimy zawór na manifoldzie (ale jest to ruch bez sensu, jeżeli nie mamy drugiego manometru, nie będziemy znać wartości ciśnienia w danej butli). Penetrację należy zakończyć, kiedy zużyjemy 1/3 objętości czyli dwie części czynnika oddechowego. Jesteśmy w miejscu najdalej oddalonym od wyjścia, aby bezpiecznie powrócić potrzebujemy dokładnie tyle samo lub więcej czynnika oddechowego czyli minimalnie dwie części.

Awaria butli (zaworu), chodź mało prawdopodobna jest możliwa, spowoduje utratę całego czynnika oddechowego z jednej butli, stracimy dwie części. Pozostanie nam jedna butla napełniona do 2/3 w sumie dwie części czynnika oddechowego, dokładnie tyle samo ile zużyliśmy na dopłynięcie do tego miejsca. Nie mamy żadnego zapasu, dopłyniemy do wyjścia jeżeli wszystko pójdzie dobrze. Jeżeli wystąpią problemy to może być bardzo nieciekawie. Pomijam tu problemy związane z samym nurkowanie, takie jak zaplatanie się w poręczówkę czy jej zagubienie, chodzi mi o problemy techniczne takie jak: błąd wskazań manometru czy większe opory oddechowe w automacie, przy niskim ciśnieniu w butli. Poniższy rysunek przedstawia graficznie problem z zapasem czynnika oddechowego.

Przedstawiona sytuacja jest przypadkiem skrajnym, ale możliwym. Przeważnie realizujemy bez niespodzianek plan nurkowania, sprzęt działa niezawodnie i wszystko idzie dobrze, jednak raz na kilka tysięcy nurkowań, sprzęt może ulec uszkodzeniu i stosowanie się bezwzględnie do procedur bezpieczeństwa uratuje nam życie.

Zadać można pytanie. Co może, spowodować utratę czynnika oddechowego z jednej butli? Powodów może być kilka:

1. mechaniczne uszkodzenie zaworu, np. na skutek uderzenia (butle mogą być przenoszone między syfonami)
2. uszkodzenie o-ringa w zaworze, stan techniczny o-ringów nie jest możliwy do sprawdzenia przed nurkowaniem, coroczne przeglądy techniczne i właściwe smarowanie powinny w 100% wyeliminować ten problem,
3. rozkręcenie się zaworu - tylko w przypadku, gdy został źle skręcony, przeglądem zaworów powinny zajmować się serwisy nurkowe,
4. uszkodzenie węża średniego ciśnienia, mało kto zdaje sobie sprawę, że pęknięcia węża średniego ciśnienia LP może spowodować większe zamieszanie niż ma to miejsce w przypadku węża wysokiego ciśnienia HP. Wąż HP posiada kalibrowany otworek na wejściu znacznie ograniczający przepływy, w przypadku węża niskiego ciśnienia przepływ nie jest ograniczany w żaden sposób (tylko wydatkiem pierwszego stopnia automatu oddechowego), czynnik oddechowy stracimy w ciągu kilku minut.

Powróćmy jednak do zasady jednej trzeciej. Z rysunku przedstawionego powyżej, jasno wynika, że zapas czynnika oddechowego na powrót jest minimalny, nie pozostawiający miejsca na błędy, dobrze by było ten zapas zwiększyć. Z jednej strony ten dodatkowy zapas zwiększa nasze bezpieczeństwo z drugiej ogranicza zakres penetracji. Musi być więc pewnym kompromisem, między bezpieczeństwem a czasem nurkowani. Wydaje się że dobrą wartością jest 20at, dodatkowa ilość czynnika oddechowego pozwala na przepłyniecie pewnego odcina a jednocześnie chroni nas przed błędami wynikającymi z niedokładnych wskazań manometru, czy gorszą pracą automatu oddechowego przy niskich ciśnieniach.

180at/3=60at

Wyszła bardzo równa wartość, więc nie trzeba nic zaokrąglać

200at - 60at = 140at

Najpóźniej kiedy ciśnienie w butlach dojdzie do 140at należy rozpocząć powrót. Przypominam, zużycie czynnika oddechowego z obu butli powinno być w miarę równomierne, przy butlach rozdzielonych co 10at powinna następować zmiana butli.

Przypadek z 20at rezerwą został podany na poniższym rysunku.

Nurkowania jaskiniowe muszą być dokładnie planowane, jeżeli znamy jaskinię lub posiadamy jej plan, penetracja może być szybsza, kiedy poruszamy się w nieznanej części penetracja jest dużo wolniejsza. Nigdy nie należy zakładać, że bez skutera jesteśmy się w stanie poruszać szybciej niż 20m/min.

Łatwo więc obliczyć, że nurek posiadający butle 2x12l napełnioną do 200at i zużywający 20l/min będzie w stanie wpłynąć maksymalnie do jaskini o średniej głębokości 10m na odległość 740m. Ten sam nurek przy butlach 2x4l będzie w stanie pokonać tylko 240m.

Obliczenia

200at - 20at(rezerwa) =180at 180at/3=60at na eksplorację możemy zużyć 60at, ponieważ butli jest 2 po 12l będzie
2 x 12 x 60 = 1440l, ponieważ nurek przebywa na głębokości 10m będzie zużywał w ciągu 1minuty 2at x 20l = 40l
Ostatecznie otrzymamy więc 1440l/40l/min = 36min odległość jaką pokona to 36min x 20m = 740m

Przy butlach 2x4l będzie 2 x 4l x 60l = 480l 480l/40l/min = 12min pokona odległość 12min x 20m = 240m

Zakres penetracji możemy zwiększyć przez stosowanie stage i butli depozytowych odpowiednio rozłożonych. Rozłożenie butli depozytowych wymaga zaplanowania dodatkowych nurkowań.

Praktycznie wszystkie nurkowania powinny być planowane, nawet te płytkie na łączce koło bazy nurkowej na głębokości 5m. Chodzi głównie o zasadę. Każdy zdaje sobie sprawę, że na nurkowaniu na głębokość 5m trudno wpaść w dekompresję, ale świetnie można nauczyć się przestrzegać pewnych procedur. Procentować to będzie w nurkowaniach dekompresyjnych gdzie zaplanowanie ilości potrzebnej mieszanki jest niezwykle ważne.

Myślę, że właściwe będzie zapoznanie się z sposobem określania i obliczania zużycia minutowego mieszanki oddechowej w trakcie nurkowania.