Ratownictwo nurkowe

z elementami pierwszej pomocy

Temat został podzielony na kilka podrozdziałów (będę wdzięczny za wszelkie uwagi)

  1. Ratownictwo nurkowe wstęp
  2. System partnerski
  3. Zasady bezpieczeństwa przed nurkowaniem
  4. Przyczyny wypadków nurkowych
  5. Postępowanie w trakcie sytuacji awaryjnej
  6. Postępowanie w trakcie wypadku
  7. Pierwsza pomoc tlenowa w wypadkach nurkowych - kurs DAN

Ratownictwo nurkowe wstęp

Nurkowanie to sport bardzo bezpieczny, pod warunkiem "nurkowania z głową". Wypadki to w większości przypadków błąd ludzki - złe zaplanowanie nurkowania, przekroczenie uprawnień i własnych umiejętności, totalne lekceważenie zasad bezpieczeństwa nurkowania. Sprzęt zawodzi bardzo rzadko i to głównie z naszej winy, brak lub złe serwisowanie jest tego główną przyczyną.

Ratownictwo nurkowe jest na tyle ważnym tematem, że znajduje się w programach szkolenia wszystkich federacji nurkowych. PADI posiada osobny stopień Rescue Diver (nurek ratownik), CMAS kurs ratowniczy włącza w kurs P2. Oczywiście pewne elementy ratownictwa nurkowego są przekazywane już na poziomie stopnia podstawowego i przewijają się przez wszystkie kursy i specjalizacje.

Ratownictwo nurkowe to bardzo szeroki dział obejmujący szereg działań od przygotowania do nurkowania poprzez wejście do wody, samo nurkowanie, oraz wyjście z wody. Problemy mogą wystąpić na każdym etapie i doprowadzić bezpośrednio lub pośrednio do wypadku nurkowego.

Bezpieczny nurek powinien zawsze przestrzegać wszystkich zasad bezpieczeństwa w nurkowaniu. Wypadek nurkowy może zaistnieć zarówno na powierzchni wody jak i pod wodą. Na to czy wystąpi ma wpływ nasze przygotowanie fizyczne jak i psychiczne, poziom naszego doświadczenia i opanowania podstawowych umiejętności nurkowych.

Dwie główne zasady bezpieczeństwa

  1. Nie powiększać strat - zanim przystąpimy do akcji ratowniczej, należy upewnić się, ze ratownikom nic nie grozi, jeżeli tak nie jest, należy inaczej zaplanować akcję ratunkową lub odstąpić od jej rozpoczęcia.
  2. Sprzęt jest jednorazowy - jeżeli w czasie akcji zginie jakiś element sprzętu można go ponownie kupić - jednak życie i zdrowie ludzkie jest bezcenne - tego nie kupimy za żadne pieniądze. Zrzucenie pasa czy zostawienie sprzętu, nie powinno być więc problemem - sprzęt jest przecież jednorazowy. Często po akcji ratunkowej, można go odnaleźć i odzyskać. Wiele osób zbyt długo zwleka nawet z najprostszą decyzją, "czy zrzucić pas balastowy" a kiedy już ja podejmie jest na tyle spanikowana, że nie potrafi tego zrobić. Cena maski nurkowej, fajki, płetw pasa, butli, automatu oddechowego, BCD (KRW) jest śmiesznie niska w porównaniu z długotrwałym leczeniem lub utratą sprawności fizycznej.

Może podam mały przykład. Kiedyś, gdy już mi się wydawało, że jestem doświadczonym kierowcą miałem wypadek. W piękny jesienny ranek wyjechałem samochodem z znaczną prędkości z lasu, był lekki zakręt w lewo, zobaczyłem na drodze lód, nacisnąłem na hamulec, jednak było juz z późno, rozpoczął się "taniec pingwina na szkle". Przed przednią szybą mignęły drzewa rosnące po lewej stronie drogi, mignęła skarpa po prawej, widok powtórzył się kilka razy ale zbyt szybko aby zliczyć ile razy. Nagle samochód w coś uderzył i zatrzymał się - ja byłem cały. Kiedy wysiadłem, byłem naprawdę szczęśliwy, nic mi się nie stało, a mogło być naprawdę źle. Mojego szczęścia nawet nie psuła świadomość braku AC i potrzeby sfinansowania naprawy samochodu z własnych środków. Zrozumiałem - sprzęt jest jednorazowy - to tylko pieniądze, które mogę zawsze zarobić jak mam dwie ręce i zdrowie. Od tego czasu jeżdżę wolniej. Może i ty powinieneś czasem zwolnić w trakcie nurkowania.

Zanim zaczniesz czytać dalej zapoznaj się kilkoma terminami:

  • sytuacja awaryjna - każda sytuacja, która zmieniła plan naszego nurkowania ze względu na bezpieczeństwo, ale została szybko opanowana i nie doprowadziła do sytuacji zagrożenia życia, czy do uszczerbku na zdrowiu, nie było również potrzeby udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej.
  • wypadek - każda sytuacja awaryjna, która doprowadziła do sytuacji zagrożenia życia, czy do uszczerbku na zdrowiu lub była udzielana pomoc medyczna lub przedmedyczna.
  • poszkodowany - płetwonurek potrzebujący pomocy,
  • pacjent - płetwonurek który uległ wypadkowi i któremu jest już udzielana pomoc.
  • ratownik - osoba udzielająca pomocy

System partnerski

W nurkowaniu rekreacyjnym system partnerski jest podstawą całego systemu bezpieczeństwa, jeżeli nie ma partnera, system bezpieczeństwa praktycznie nie działa (zasada ta nie tyczy nurków technicznych, uwaga: nurkowanie w twinsecie nie czyni z nikogo nurka technicznego, to znacznie bardziej złożony problem).

Nie wystarczy posiadać partnera w sensie fizycznym, bo takich partnerów mamy często - na odprawie, kogoś dali mi do pary, ale nie wiem nawet jaki ta osoba ma stopień, ani co umie, nie zamieniłem z nią ani jednego zdania przed nurkowaniem, a teraz to nawet nie wiem gdzie ona jest, pewnie gdzieś płynie, może z tyłu.

Jeżeli tak wygląda nasze nurkowanie, to odpowiedź jest prosta - z całą pewnością to nie jest system partnerski. System partnerski w bardzo dużym uproszczeniu to postępowanie zgodnie z zasadami bezpieczeństwa. Jednak, aby zgodnie z nimi postępować, trzeba je znać. W przypadku nowego partnera, podstawowe elementy systemu partnerskiego należy z nim omówić. Możliwe, że prowadzący odprawę przed nurkowaniem, omówi niektóre z nich, jeżeli tak się nie stanie odpowiedzialność spada na Nas. Więcej o systemie partnerskim w nurkowaniu.

Zasady bezpieczeństwa przed nurkowaniem

Zanim zaczniemy nurkować każdy nurek powinien:

  1. Zasad bezpieczeństwa wynikające z dobrej praktyki nurkowej - metoda uczenia się na własnych błędach jest długa i pracochłonna, a co najważniejsze bardzo niebezpieczna. Skorzystajmy z doświadczenia innych i zapoznajmy się z tą stroną. Mam nadzieję, że nie będziesz musiał/a złamać wszystkich tych zasad, aby uwierzyć, że warto je stosować.
  2. Przygotować plan nurkowania - odprawa z partnerem. Nie ma nic gorszego jak nurkowanie na żywioł. Omówić z partnerem należy takie podstawowe zagadnienia jak: miejsce wejścia i wyjścia z wody, głębokość nurkowania, czas, cel nurkowania. Więcej o planie nurkowania.
  3. Przypomnienie z partnerem podstawowych znaków nurkowych - nie chodzi tu tylko o znaki pokazywane rękami, ale również znaki przy pomocy dotyku, dźwięku czy światła. Wszystko o komunikacji w nurkowaniu znajdziesz na stronie znaki nurkowe.
  4. Dokonać sprawdzenia sprzętu partnera - sprawdzenie ma za zadanie nie tylko określenie czy wszystko jest właściwie zmontowane, ale również a może przede wszystkim zapoznanie się z tym sprzętem. Jeżeli nie wiemy jak się obsługuje dane elementy sprzętu należy spytać o to partnera, np: nie wiemy jak odpiąć balast zintegrowany - zawsze zapytaj zanim wejdziesz do wody. Sprawdzenie sprzętu należy wykonywać przed każdym nurkowaniem. Więcej o sprawdzeniu sprzętu.
  5. Dokonać sprawdzenia pływalności - ta czynność powinna być wykonana przed każdym nurkowaniem. Więcej o sprawdzeniu pływalności.

Przyczyny wypadków nurkowych

  1. problemy z pływalnością - to najczęstsza przyczyna wypadków, a łatwo jej uniknąć opanowując do perfekcji zasady pływalności zerowej. Prawidłowy oddech dostosowany do sytuacji jest podstawą sukcesu. Zainteresowanych odsyłam na stronę doskonała pływalność - znajdziecie tam pełne omówienie tematu zaczynając od tak podstawowego ćwiczenia, jak balansowanie na płetwach a na trymie kończąc.
  2. zalanie maski - zbyt wielu nurków lekceważy ten problem, oczyszczenie maski powinno być dla każdego czynnością naturalną, jeżeli sytuacja taka kojarzy się ze stresem to nie jest dobrze. Należy umieć oczyścić maskę jednym oddechem - jeżeli tak nie jest należy dalej ćwiczyć.
  3. stres - wynikać może z wielu przyczyn, jego wpływu na nasze zachowanie w wodzie nie można pominąć, pamiętajmy, ze podstawowa zasada ratownictwa mówi - zatrzymaj się, wyreguluj oddech, pomyśl działaj. Większość nurków niestety z tych czterech punków realizuje tylko ostatni - działa - a często nie jest to działanie sensowne.
  4. bezdech - utrata przytomności - wszyscy którzy uprawiają free diving powinni o tym pamiętać.
  5. awaria sprzętu - trafia się bardzo rzadko, sprzęt jest praktycznie niezawodny, tylko brak serwisowania, nieumiejętna obsługa, produkt niskiej jakości potrafi zawieść.
  6. Tu również mozna przeczytać oprzyczynach wypadków - przyczyny wypadków nurkowych.

Nurkowanie sytuacje awaryjne

Nurkowanie jest bardzo bezpiecznym sportem, jednak i tu może dochodzić do sytuacji awaryjnych, które nieopanowane mogą prowadzić do wypadku nurkowego. Każdy płetwonurek powinien znać metody postępowania w typowych sytuacjach awaryjnych. Sytuacje awaryjne to przypadki tak proste jak skurcz nogi, lub trudne jak brak powietrza.

Na początek trochę definicji, co to jest sytuacja awaryjna i wypadek nurkowy.

Sytuacja awaryjna - każda sytuacja, która zmieniła plan naszego nurkowania ze względu na bezpieczeństwo, jednak została szybko opanowana i nie doprowadziła do sytuacji zagrożenia życia, czy do uszczerbku na zdrowiu, nie było również potrzeby udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej.

Wypadek nurkowy - każda sytuacja awaryjna, która doprowadziła do sytuacji zagrożenia życia, czy do uszczerbku na zdrowiu lub była udzielana pomoc medyczna lub przedmedyczna.

Do sytuacji awaryjnej może dojść, nie tylko pod wodą, należy więc nauczyć się odpowiedniego zachowania w pozostałych przypadkach. Możemy wiec mówić o:

  • sytuacji awaryjnej pod wodą - prawie wszystko o tym temacie znajdziesz na stronie nurkowanie - sytuacje awaryjne.
  • sytuacji awaryjnej na powierzchni - przypadki najczęściej łatwiejsze od tych pod wodą, mamy dostęp do powietrza, łatwiej wezwać pomoc. Jednak może się okazać, że ta najcięższa praca czeka nas właśnie tutaj.
  • pomocy na brzegu/łodzi - wychodzimy z wody, teraz nurek jest bezpieczny, pomóżmy mu zdjąć sprzęt i poprośmy, aby odpoczął. Warto zastanowić się co było przyczyną sytuacji awaryjnej, czy działanie było prawidłowe i jak w przyszłości nurkować, aby takich sytuacji awaryjnych uniknąć.

Postępowanie w trakcie sytuacji awaryjnej i wypadku

Pomoc pod wodą - jest najtrudniejsza i najbardziej niebezpieczna, wymaga wysokich umiejętności nurkowych i wcześniejszego treningu. treningi powinny być powtarzane przynajmniej raz do roku lub częściej.

  1. Wynurzenie z nieprzytomnym nurkiem
  2. Metody poszukiwanie zaginionego nurka

Pomoc na powierzchni wody - tu działanie jest mniej niebezpieczne, mamy dostęp do powietrza, jednak może się okazać że ta najcięższa praca czeka nas właśnie tutaj.

  1. Pomoc zmęczonemu nurki na powierzchni wody.
  2. Pomoc spanikowanemu nurkowi na powierzchni wody.
  3. Pomoc nie oddychającemu nurkowi na powierzchni wody
  4. Metody holowania.
  5. Metody wynoszenia z wody.
  6. Pomoc z brzegu lub łodzi.

Pomoc na brzegu/łodzi - wychodzimy z wody, teraz przyda się sprzęt dodatkowy jak np. tlen.

  1. Pomoc nurkowi z urazem ciśnieniowym - ratowniczy zestaw tlenowy
  2. Resuscytacja
  3. Pozycja boczna ustalona

Złożenie poszczególnych umiejętności, wyszczególnionych powyżej pozwala przeprowadzić pełna akcję ratowniczą, np. akcja ratownicza może składać się z następujących elementów: poszukiwanie zaginionego nurka, wynurzenie z nieprzytomnym nurkiem, wezwanie służb medycznych (karetka reanimacyjna), pomoc nie oddychającemu nurkowi na powierzchni wody, holowanie do brzegu, wyniesienie z wody, resuscytacja, podanie tleny, pozycja boczna ustalona, przekazanie opieki nad pacjentem służbą medycznym.

Nie każda akcja musi być tak rozbudowana, zmęczony nurek uzyska wystarczającą pomoc jeżeli pomożemy mu uzyskać dodatnią pływalność, często wydając jedno proste polecenie "napompuj jacket" oraz pomagając dopłynąć do brzegu.

Znacznie łatwiej jest zapobiegać wpadką poprzez właściwe planowanie nurkowania niż pomoc poszkodowanemu. Ta prawda wydaje się oczywista, lecz jest nagminnie łamana, przez planowanie nurkowań znacznie przekraczające umiejętności danej osoby lub wręcz nurkowanie bez żadnego planu - co będzie to będzie, jakoś dam sobie radę.

Inne działy dotyczące ratownictwa nurkowego

Dla przypomnienia zamieszczam informacje medyczne:

  1. Fizjologia
    1. układ krążenia
    2. układ oddechowy
  2. Patofizjologia
  3. DCS - choroba dekompresyjna
  4. Działanie gazów