Zawór

wielkości i materiały

---

Zawór butli służy do sterowania wypływu gazu (czynnika oddechowego). Zawór montowany jest w gwint znajdujący się w szyjce butli.

Szczegóły konstrukcyjne w poszczególnych zaworach są różne, ale pewne elementy występujące we wszystkich rozwiązaniach możemy wyszczególnić. Zaliczamy tu:

• pokrętło - z tym elementem mamy bezpośredni kontakt. Przez obrót pokrętła w prawo zamykamy przepływ gazu, a przez obrót w lewo otwieramy przepływ.
• układ przeniesienia ruchu pokrętła na grzybek (sworzeń [wrzeciono] i płytka zabierająca). Te dwa elementy są odpowiedzialne za przeniesienie ruchu pokrętła na grzybek. Ważnym elementem jest płytka zabierająca pracująca w szczelinie wyciętej w korpusie grzybka. Płytka zabierająca połączona jest tylko ze sworzniem, w szczelinie grzybka może się swobodnie przesuwać.
• grzybek - ruchomy element, porusza się po powierzchni nagwintowanej w górę i w dół, jego ruchem można sterować przy pomocy pokrętła. Na końcu grzybka znajduje się materiał zwany potocznie szczeliwem. Zadaniem szczeliwa jest dopasowanie się do powierzchni gniazda i zapewnienie szczelności połączenia.
• gniazdo - dociśnięcie grzybka do gniazda zamyka przepływ, odsuniecie grzybka umożliwia przepływ gazu. Przepływ jest tym większy im odległość między grzybkiem a gniazdem jest większa.
• gniazdo wyjściowe - to tutaj wkręcimy automat oddechowy. Na świecie stosuje się dwa główne standardy: DIN i INT. Więcej na ten temat znajdziesz na stronie połączenie butli z automatem oddechowym.

Czyli podsumowując: korpusie zaworu zamykającego znajduje się gniazdo. Grzybek poprzez płytkę zabierającą i trzpień, połączony jest z pokrętłem. Otwarcie przepływu gazu uzyskuje się, przez obrót pokrętła w lewo. Ruch ten poprzez trzpień i płytkę zabierającą, jest przekazywany na grzybek, który zostanie odsunięty od gniazda i umożliwi przepływ gazu. Grzybek porusza się po gwincie i całkowite jego odkręcenie wymaga wykonania kilku pełnych obrotów pokrętłem.

Bardzo ważne jest aby zawór butli zawsze odkręcać do końca. Proponuję przeczytać na początek opowiadanie "Konsekwencje nurkowania z niewłaściwie odkręconą butlą". Namacalny problem jest lepiej dostrzegalny. Wyjaśnienie zjawiska na stronie "Dlaczego odkręcenie zaworu odcinającego jest ważne?".

Wszystkie uszczelnienia w zaworze są wykonane dzięki uszczelnieniu typu oring. Należy pamiętać aby okresowo (najczęściej przy przeglądzie) wymienić wszystkie o-ringi na nowe i odpowiednio je nasmarować. Więcej o połączeniu typu oring znajdziesz na stronie uszczelnienie typu O-ring

Pamiętajmy, że grzybek zawsze odkręcamy do końca, niepełne jego odkręcenie powoduje ograniczenie wypływu powietrza z butli. Sytuacja taka jest niebezpieczna, na powierzchni nie odczuwamy żadnej różnicy w pracy automatu (zwiększenia oporów oddechowych), ale w miarę zwiększania głębokości nurkowania odczuwany coraz większe opory oddechowe aż do wrażenia braku powietrza.

Zamykanie przepływu powietrza uzyskuje się przez pokręceniem pokrętłem w prawo, aż do wystąpienia oporu. Należy pamiętać, że zbyt mocne dokręcenie może spowodować uszkodzenie grzybka (uszkodzenie szczeliwa) i nieszczelność na granicy grzybek-gniazdo. Aby uniknąć tego nigdy nie należy zakręcać zaworu "na siłę". Dzięki konstrukcji zaworu odcinającego manipulowanie nim, może odbywać się przy użyciu niewielkiej siły, a konstrukcja gniazda i grzybka zapewnia szczelność już przy lekkim dokręceniu.

UWAGA:

Ponieważ wiele osób przy manipulowaniu zaworem odcinającym, myli sobie kierunki i próbuje dokręcać już zakręcony zawór lub odkręcać zawór już maksymalnie odkręcony, przyjęło się, że zawór odcinający odkręcamy do końca i cofamy o 1/4 obrotu. Takie ustawienie zaworu pozwala osobom niewprawnym zorientować cię w jego ustawieniu, wyeliminuje także "szarpanie się" z pokrętłem, które zablokowało się w skrajnym położeniu. (zobacz również montaż sprzętu nurkowego)

Stosowane zawory

Jeżeli stosujemy pojedynczą butlę to zawór w butli może być:

• pojedynczy, kiedy do butli można podłączyć tylko jeden automat oddechowy. Rozwiązanie najbardziej rozpowszechnione w nurkowaniu amatorskim, w zupełności wystarczy do typowych nurkowań rekreacyjnych
• podwójny, kiedy można podłączyć dwa niezależne automaty oddechowe. Ma to miejsce w przypadku nurkowania pod lodem, głęboko czy w jaskiniach. Często jednak lepszym (czytaj bezpieczniejszym) rozwiązaniem jest zastosowanie zestawu dwu butlowego.

W zestawach dwu butlowych występują najczęściej dwa wyjścia, po jednym na każdej butli. Butle połączone są manifoldem. Manifold może być z lub bez zaworu separującego. Większym powodzeniem cieszą się manifoldy z zaworem separującym. Zwrócę tutaj również uwagę na fakt, że elementy wkręcane do butli, nie są takie same (są odbiciem lustrzanym). Należy posiadać na jednej butli zawór "lewy" a na drugiej zawór "prawy". Oba zawory łączy manifold

Manifold

W przypadku stosowania dwóch butli, należy użyć specjalny łącznik zwany manifoldem. Manifold umożliwia przepływ gazu między butlami. Jeżeli wyposażony jest w zawór umożliwia również odcięcie przepływu. Konstrukcyjnie manifold przypomina wydrążoną w środku śrubę rzymską na jednym końcu znajduje się gwint lewy a na drugim prawy. Manifold może być z uszczelnieniem:

• centrycznym - jako uszczelnienie stosuje się dwa o-ringi umieszczone centrycznie na obu końcach manifoldu. Taki rodzaj połączenia jest bardziej pewny od połączenia czołowego. Pozwala również na regulację ustawienia odległości między butlami.
• czołowe - jako uszczelnienie służy jeden oring znajdujący się na powierzchni czołowej manifoldu, oczywiście takie uszczelnienie znajduje się na każdym końcu manifoldu. Takie połączenie wymaga dokładnego skręcenia wszystkich elementów, nawet minimalna niedokładność (szczelina) może spowodować rozszczelnienie. Rozwiązanie takiego typu nie posiada możliwości regulacji rozstawu odległości między butlami.

manifold przed skręceniem

Manifold z uszczelnieniem centrycznym może posiadać dwa lub jeden oring

Gałki zaworów powinny być odporne na udezrenia oraz łatwe do kręcenia