Uraz ciśnieniowy ucha środkowego

mieszanki oddechowe

---

Dochodzi do niego w przypadku nie wyrównania ciśnienia panującego po obydwu stronach błony bębenkowej, co prowadzi do uszkodzenia błony bębenkowej a w dalszej konsekwencji może doprowadzić do utraty orientacji pod woda.

Aby zrozumieć przyczynę urazu należy zapoznać się z budowa ucha:

• ucha zewnętrznego - składa się małżowiny usznej oraz przewodu słuchowego zewnętrznego. Wystawione jest bezpośrednio na oddziaływanie wody, powietrza i ciśnienia. Jego funkcją jest ukierunkowanie nadchodzących dźwięków na błonę bębenkową - nie wpływa na wyrównywanie ciśnienia pod warunkiem, ze nie włożymy do ucha zatyczek czy korków.
• ucho środkowe - oddzielone jest od ucha zewnętrznego błoną bębenkową. Błona bębenkowa oddziela ucho środkowe od kontaktu z wodą w trakcie nurkowania. Poprzez drgania błony bębenkowej dźwięk przenoszony jest na kosteczki słuchowe, które z kolei przenoszą dźwięk do ucha wewnętrznego. Ucho środkowe połączone jest przez tzw. trąbkę słuchową (trąbkę Eustachiusza) z jamą nosowo-gardłową. Wyrównywanie ciśnienia jest możliwe, jeżeli trąbka Eustachiusza jest drożna. Stany zapalne, katar mogą doprowadzić do niedrożności trąbki słuchowej i w konsekwencji niemożności wyrównania ciśnienia.
• ucha wewnętrznego - zbudowane jest z przedsionka, ślimaka i kanałów półkolistych, odpowiedzialnych za utrzymywanie równowagi. Dźwięk poprzez kosteczki słuchowe przenoszony jest do ślimaka, a stamtąd w postaci impulsów nerwowych poprzez nerw słuchowy do mózgu. Kosteczki słuchowe połączone są ze ślimakiem okienkiem owalnym, które ugina się pod wpływem wibracji dźwięku. Ucho wewnętrzne jest wypełnione płynem i dlatego nie podlega kompresji. Elastyczne przegrody pomiędzy uchem środkowym i wewnętrznym, okienko okrągłe i okienko owalne poddają się jednak zmianom ciśnienia. Okienko okrągłe w ślimaku ugina się na zewnątrz, w tym samych czasie gdy okienko owalne ugina się do środka

Podczas zanurzenia zwiększające się ciśnienie wody wpycha błonę bębenkową do środka ucha, nurek zaczyna odczuwa dyskomfort - określany jako ból głowy albo ból ucha. Przy dalszym zwiększaniu głębokości ból zwiększa się, aż staje się nie do wytrzymania. Jeżeli mimo bólu będziemy kontynuować zanurzanie dojdzie do pęknięcia błony bębenkowej, pęknięcie błony bębenkowej może nastąpić na głębokości 4-5m lub nawet wcześniej .

Metody wyrównywania ciśnienia w uszach

Ciśnienie w uchu środkowym można bardzo łatwo wyrównać. W zasadzie istnieją trzy sposoby:

1. najpopularniejsza metoda to wdmuchiwanie powietrza do ucha środkowego przez trąbkę Eustachiusza. Po prostu, aby wyrównać ciśnienie w uchu środkowym przy zanurzaniu zatykamy palcami nos (chwytamy za nos) i staramy się dmuchnąć w nos jak przy smarkaniu nosa (próba Valsalvy). Próba Valsalvy jest najczęściej stosowana, bo jest najbardziej skuteczna, ale jednocześnie najbardziej radykalna.
2. inny sposób, głównie dla osób o bardzo dobrej drożności to: przełykanie śliny oraz poruczanie żuchwą (np. ziewanie). Można oczywiście stosować wszystkie te metody lub ich kombinacje - ale z doświadczenia wiem, że zdecydowana większość nurków 95% wykonuje próbę Valsalvy.
3. technika Frenzla - to technika stosowna przez freediverów do wyrównywania ciśnienia w uszach, ale co ciekawe jest ona również używana powszechnie przez wielu doświadczonych nurków, którzy nie zdają sobie z tego sprawy – zresztą sam do nich należałem. Kiedy zapoznałem się z techniką Frenzla, zdałem sobie sprawę, że po wielu setkach nurkowań ta technika wykształca się samoistnie. Więcej o technice Frenzla.

Ogólna zasada jest taka, aby wyrównywać ciśnienie zaraz pod powierzchnią wody - 10-30cm, kiedy jeszcze nie odczuwamy bólu a następnie co jeden metr głębokości (w przedziale głębokości 0-5m). Przy większych głębokościach zmiany objętości następują znacznie wolnie, wiec i wyrównywanie ciśnienia wykonujemy rzadziej.

Na koniec dodam, że najtrudniej wyrównać ciśnienie w uchu środkowym, kiedy zanurzamy się głową w dół (scyzoryk), wiec problemy te dotyczą głównie freediverów.

Do urazu dochodzi najczęściej podczas zanurzania, ale może on wystąpić również podczas wynurzania, kiedy zablokowana trąbka Eustachiusza nie może odprowadzić z ucha środkowego nadmiaru rozprężającego się powietrza (blokada wsteczna). Na szczęście blokada wsteczna jest bardzo zadka i występuje głównie w ciepłych wodach.

Najczęstsze przyczyny:

• niedrożność trąbki słuchowej (zmiany zapalne, alergiczne, nieżytowe, obrzęki, bardzo poważne skrzywienie przegrody nosa),
• niedrożność przewodu słuchowego zewnętrznego (ciało obce, korek woszczynowy, obcisły kaptur pianki, zatyczki w uszach).

Objawy urazu ciśnieniowego ucha w trakcie nurkowania

• narastający ucisk w uchu przechodzący w przejmujący ból. Ból może wystąpić na głębokości nawet 1m.
• pęknięcie błony bębenkowej, zalanie zimną wodą ucha środkowego a w wyniku tego mogą wystąpić:
• zawroty głowy,
• nudności i wymioty,
• utrata orientacji przestrzennej (niw wiemy gdzie jest góra a gdzie dół)

Po wynurzeniu może wystąpić

• wyciek krwi i wody z przewodu słuchowego zewnętrznego,
• bulgotanie i syk w uchu przy próbie przedmuchania,
• upośledzenie słuchu,
• objawy podrażnienia błędnika (zawroty głowy, nudności),
• ból głowy.

Zapobieganie

• przed nurkowaniem kontrolować drożność trąbek słuchowych,
• nie nurkować przy stanach zapalnych dróg oddechowych i uszu,
• nie stosować środków udrożniających drogi oddechowe w rodzaju Methazoliny (nie wiem czy napisałem poprawnie). Ich działanie jest doraźne i może prowadzić do kłopotów przy wynurzaniu - blokada wsteczna.
• często przedmuchiwać uszy zaczynając już na małych głębokościach (0,5 m pod wodą),
• nie dopuszczać do nasilenia bólu ucha w trakcie zanurzania.

Leczenie

• wymaga specjalistycznego leczenia u laryngologa
• pęknięta błona bębenkowa goi się ok. dwóch miesięcy, w tym czasie może być upośledzone słyszenie