Resustytacja krążeniowo oddechowa

mieszanki oddechowe

Resustytacja nowe wytyczne 2005r

Resustytacja - jest to zespól czynności terapeutycznych mających na celu czasowe zastąpienie niewydolnego układu krążenia i układu oddechowego, a co za tym idzie podtrzymanie przepływu utlenowanej krwi, przez naczynia mózgowe i wieńcowe do czasu ewentualnego powrotu własnego krążenia i oddechu.

Zabiegi reanimacyjne podejmujemy w sytuacjach w których dochodzi do zatrzymania funkcji jednego z układów warunkujących życie człowieka. Do takich układów zaliczamy:

  • Centralny System Nerwowy [ CSN ] odpowiedzialny m.in. za świadomość,
  • układ krążenia odpowiedzialny m.in. za transport O2, CO2,
  • układ oddechowy odpowiedzialny za wymianę gazową z otoczeniem.

Zanik funkcji, któregoś z tych układów powoduje stan bezpośredniego zagrożenia życia i w krótkim czasie pociąga za sobą zanik funkcji dwóch pozostałych. Proces ten u ludzi potencjalnie zdolnych do życia może być skutecznie zatrzymany i odwrócony bez żadnych następstw, przy czym decydującą rolę gra tutaj czas.
Zbyt późne rozpoczęcie reanimacji pozwala jedynie na zresuscytowanie chorego.

Reanimacja i resuscytacja oznaczają to samo w sensie wykonywanych czynności natomiast różnią się jeżeli chodzi o efekty. U chorego zresuscytowanego w przeciwieństwie do zreanimowanego nie ma powrotu czynności wyższych CSN, a więc nie ma powrotu świadomości.
W wypadkach nad wodą będziemy mieli najczęściej do czynienia z przypadkiem zatrzymania oddychania. Główną przyczyną jest niedrożność górnych dróg oddechowych. Po upływie minuty następuje utrata przytomności, a po upływie kolejnych pięciu minut następuje zatrzymanie akcji serca.

PAMIĘTAJ! Szanse na skuteczną reanimację maleją stopniowo w miarę upływu czasu. Podjęcie czynności reanimacyjnych w fazie zanikania czynności życiowych może nie dopuścić do zaniku funkcji wszystkich układów i tym samym stwarza szansę pełnego powrotu do zdrowia.

W przypadku pomocy osobie nieprzytomnej, ratownik musi odpowiedzieć na kilka podstawowych pytań:

Pytanie 1. Czy ratowany jest przytomny ?

Stan przytomności ocenia się na podstawie możliwości lub jej braku w nawiązaniu kontaktu słownego z ratowanym. Brak spełniania poleceń lub odpowiedzi na wołanie ratownika ocenia się jako stan nieprzytomności.
TAK wyklucza bezdech i zatrzymanie krążenia
NIE ratownik zadaje sobie drugie pytanie

Pytanie 2. Czy ratowany oddycha ?

Oddech ocenia się na podstawie obserwacji ruchów klatki piersiowej i stwierdzeniu obecności ruchu gazów oddechowych. Sinica obwodowa, zmiany objętości klatki piersiowej bez wyczuwalnego przepływu gazów oraz świsty oddechowe świadczą o niedrożności dróg oddechowych. U ludzi nieprzytomnych niedrożność występuje najczęściej na poziomie gardła i może być spowodowana zapadaniem się języka lub obcą treścią ( treść żołądkowa, krew, woda, ślina )
TAK sprawdzić drożność dróg oddechowych, ułożyć w pozycji bocznej ustalonej
NIE ratownik wykonuje 2 wdechy i zadaje sobie trzecie pytanie

Pytanie 3. Czy ratowany ma utrzymane krążenie ?

Bada się obecność tętna na dużych tętnicach - szyjnej, udowej, ramiennej (u dzieci):
TAK udrożnić drogi oddechowe i rozpocząć wentylację płuc.
NIE po ułożeniu na twardym podłożu ratownik wykonuje trzy podstawowe zabiegi reanimacyjne według schematu działania.

SEKWENCJA DZIAŁAŃ W TRAKCIE PODSTAWOWYCH ZABIEGÓW RESUSCYTACYJNYCH U OSÓB DOROSŁYCH

Zamieszczone informacje pochodzą ze strony Polskiej Rady Resuscytacji.

Poniżej przedstawiono sekwencję działań stanowiącą Wytyczne 2000 Europejskiej Rady Resuscytacji dla Podstawowych Zabiegów Resuscytacyjnych u Osób Dorosłych. W tekście przyjęto, że za osobę dorosłą uznaje się osobę w wieku 8 lat lub starszą. Nie poczyniono rozróżnienia między osobami płci męskiej i żeńskiej.

W listopadzie Europejska Rada Resuscytacji opublikowała, zapowiadane od wielu miesięcy, Wytyczne Postępowania Resuscytacyjnego 2005. Od czasu wydania poprzednich standardów w 2000 roku nauka dokonała istotnych postępów, zmieniło się znaczenie dowodów oraz metody badawcze w medycynie.

Nowe wytyczne są adresowane zarówno do osób niezwiązanych zawodowo z medycyną - przeszkolonych świadków zatrzymania krążenia, jak i do wszystkich pracowników służby zdrowia. Standardy mogą więc dotyczyć wielu milionów osób w Europie i na świecie. Pełna wersja dokumentu, licząca 186 stron, została opracowana przez naukowców z całego świata. Rekomendacje Europejskiej Rady Resuscytacji (ERC), zgodnie z obowiązującymi obecnie zasadami EBM, opracowano w oparciu o szczegółowy przegląd piśmiennictwa. Po dwuletnich pracach wielu zespołów problemowych, konsens został wypracowany podczas spotkania ILCOR (International Liaison Committee on Resuscitation) w Dallas w styczniu tego roku.

"Łańcuch przeżycia"

Kluczowe etapy pomocy ofierze nagłego zatrzymania krążenia (NZK) zostały opisane jako łańcuch zależności:

    • wczesne rozpoznanie sytuacji zagrożenia życia i powiadomienie służb medycznych,
    • wczesna resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO),
    • wczesna defibrylacja i zaawansowane zabiegi ratujące życie,
    • wczesna intensywna opieka poresuscytacyjna.

Nowe, łatwiejsze działanie, czyli (prawie) zawsze 30:2

W porównaniu z poprzednimi wytycznymi z 2000 roku zdecydowano o zmianie częstości uciśnięć klatki piersiowej do oddechów ratowniczych z 15:2 na 30:2 stosowanych zarówno podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowej dorosłych, jak i dzieci przez jednego ratownika (wyjątek pozostał jedynie w przypadku noworodków 3:1). Rozpoczęcie RKO ma nastąpić, gdy pacjent jest:

  • niereaktywny i nie oddycha normalnie,
  • ucisk mostka w centralnej części - bez znajdowania odpowiedniego położenia metodą "łuku żebrowego".

Wprowadzenie większej liczby uciśnięć w serii ma zmniejszyć ilość przerw, a co za tym idzie - zmniejszyć ilość spadków przepływu w krążeniu wieńcowym oraz zmniejszyć ryzyko hiperwentylacji. Natomiast ujednolicenie schematu ma ułatwić zapamiętanie zarówno profesjonalistom, jak i laikom.

Resuscytacja bez wentylacji

W przypadku braku możliwości wykonania lub niechęci ratownika do sztucznej wentylacji metodą "usta-usta", zaproponowano resuscytację opartą tylko na uciskaniu klatki piersiowej. Wykazano, że tego typu zabiegi u dorosłych przy NZK w mechanizmie bez pierwotnej asfiksji, przynoszą korzyści w porównaniu do braku jakiejkolwiek resuscytacji.

AED - automatyczny defibrylator

Coraz doskonalsze urządzenia tego typu umożliwiają użycie ich przez przeszkolonych ratowników niezawodowych, zanim przybędzie zespół przygotowany do udzielenia zaawansowanej pomocy medycznej. PAD, czyli program publicznego dostępu do defibrylatora zakłada, że powinien się on znajdować w miejscu, gdzie przewiduje się ponad jeden przypadek nagłego zatrzymania krążenia w ciągu dwóch lat.

GŁÓWNE ZMIANY W WYTYCZNYCH ERC

Podstawowe zabiegi ratujące życie - dorośli (BLS)

    • decyzja o rozpoczęciu, jeśli pacjent jest niereaktywny i nie oddycha normalnie
    • położenie rąk przy masażu pośrednim w centrum klatki piersiowej (bez poszukiwań brzegu żeber)
    • każdy oddech ratowniczy ponad 1 s (a nie 2 s)
    • stosunek uciśnięć klatki piersiowej do oddechów 30:2 u dorosłych (i u dzieci, jeśli ratownik pojedynczy)
    • 30 uciśnięć u dorosłego natychmiast po rozpoznaniu NZK, omijając 2 początkowe oddechy ratownicze

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dorosłych (A-BLS)

1. Zapewnić bezpieczeństwo ratownikowi i ratowanemu.

2. Sprawdzić, czy ratowany reaguje:

  • Delikatnie potrząsnąć go za ramię i głośno zapytać: "Jak się Pan czuje"?

3A. Jeśli pacjent odpowiada lub porusza się:

  • Pozostawić ratowanego w pozycji, w jakiej go zastano (pod warunkiem, że nie naraża go to na dodatkowe niebezpieczeństwo), sprawdzić jego stan i w razie potrzeby wezwać pomoc.
  • Wysłać kogoś po pomoc, a gdy ratownik jest sam, pozostawić ratowanego i samemu udać się po pomoc.
  • Regularnie oceniać stan ratowanego.

3B. Jeśli ratowany nie reaguje:

  • Głośno wzywać pomocy.
  • Jeśli nie można w pełni ocenić stanu ratowanego w pozycji, w jakiej go zastano, odwrócić go na plecy i udrożnić drogi oddechowe:
  • Ułożyć dłoń na czole ratowanego i ostrożnie odgiąć mu głowę ku tyłowi, jednocześnie zaciskając mu nos kciukiem i palcem wskazującym, gdy potrzebne jest podjęcie sztucznej wentylacji;
  • Usunąć z jamy ustnej wszelkie widoczne przyczyny zatkania dróg oddechowych, w tym przemieszczone protezy zębowe, nie ruszając jednak protez dobrze umocowanych;
  • Czubkiem palca (lub palców) umieszczonego na podbródku (żuchwie) ratowanego unieść żuchwę, co udrażnia drogi oddechowe.

Zrezygnować z odginania głowy, jeśli podejrzewa się obrażenia kręgosłupa szyjnego (w takiej sytuacji należy posłużyć się metodą wysunięcia żuchwy).

4. Utrzymując w opisany sposób drożność dróg oddechowych — wzrokowo, słuchowo i dotykiem ocenić, czy występują prawidłowe oddechy (silniejsze niż okresowe westchnięcia lub słabe próby oddychania):

  • Wzrokowo ocenić ruchy klatki piersiowej;
  • Uchem zbliżonym do ust ratowanego ocenić szmery oddechowe;
  • Policzkiem wyczuć czy z ust wydobywa się powietrze.

Na wzrokowe, słuchowe i dotykowe poszukiwanie prawidłowych oddechów poświęcić nie więcej niż 10 sekund.

5A. Jeśli ratowany prawidłowo oddycha:

  • Ułożyć go w pozycji bezpiecznej
  • Wysłać kogoś po pomoc, a gdy ratownik jest sam, pozostawić ratowanego i samemu udać się po pomoc.
  • Regularnie oceniać oddychanie.

5B. Jeśli ratowany ni e o d d y c h a lub wykonuje tylko okresowe westchnięcia bądź słabe próby oddechu:

  • Wysłać kogoś po pomoc, a gdy ratownik jest sam, pozostawić ratowanego i samemu udać się po pomoc; po powrocie podjąć sztuczną wentylację, opisaną poniżej.
  • Odwrócić ratowanego na plecy, jeśli nie jest jeszcze w takiej pozycji.
  • Wykonać dwa wolne, skuteczne oddechy ratownicze tak, by przy każdym klatka piersiowa wyraźnie unosiła się i opadała:
    • Odgiąć głowę ratowanego ku tyłowi i unieść jego żuchwę;
    • Kciukiem i palcem wskazującym ręki odginającej głowę zacisnąć miękkie części nosa ratowanego;
    • Uchylić usta ratowanego, nie zmieniając podparcia żuchwy;
    • Nabrać głęboko powietrza w swoje płuca, możliwie szczelnie ułożyć swoje wargi wokół ust ratowanego;
    • Powoli wdmuchiwać powietrze do ust ratowanego, jednocześnie obserwując zachowanie się jego klatki piersiowej;
    • wdech powinien trwać około 1 sekund, a klatka piersiowa powinna się wyraźnie unieść;
    • Utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, odsunąć swoje usta od ust ratowanego i obserwować, czy podczas wydechu opada jego klatka piersiowa.
  • Ponownie nabrać powietrza i powtórzyć opisaną powyżej sekwencję tak, by w sumie wykonać dwa skuteczne oddechy ratownicze.
  • Jeśli wykonanie skutecznego wdechu natrafia na trudności:
    • Ponownie sprawdzić jamę ustną ratowanego i usunąć z niej ewentualne przeszkody;
    • Ponownie sprawdzić, czy wystarczające jest odgięcie głowy i uniesienie żuchwy;
    • Podjąć maksymalnie 5 prób w celu uzyskania 2 skutecznych wdechów;
    • Nawet jeśli się to nie udaje, przejść do oceny krążenia krwi.

Zaleca się aby w trakcie resuscytacji osoby dorosłej, każdy wdech ratowniczy (bez dodatkowego tlenu) miał objętość 10 ml/kg masy ciała ratowanego, co oznacza u dorosłego średniej budowy ciała 700-1000 ml. Objętość tę należy wdmuchiwać powoli (1 sekundy lub nieco dłużej), a ratownik powinien przed każdym wdmuchnięciem wykonać głęboki wdech, by zwiększyć stężenie tlenu w swoim powietrzu wydechowym .

6. Sprawdzić, czy występują oznaki zachowanego krążenia:

  • Wzrokowo, słuchowo i dotykiem stwierdzić obecność prawidłowego oddechu, kaszlu lub ruchów ratowanego.
  • Sprawdzić tętno na tętnicach szyjnych tylko wtedy, gdy ma się odpowiednie przeszkolenie w tym zakresie.
  • Przeznaczyć na to nie więcej niż 10 sekund.

7A. Jeśli m a s i ę p e w n o ś ć, że występują oznaki zachowanego krążenia:

  • Kontynuować sztuczną wentylację, dopóki ratowany nie podejmie własnego oddychania.
  • Mniej więcej co 10 oddechów (lub co minutę) ponownie sprawdzać oznaki zachowanego krążenia; za każdym razem przeznaczać na to nie więcej niż 10 sekund.
  • Jeśli ratowany podejmie własne oddychanie, ale nadal jest nieprzytomny, ułożyć go w pozycji bezpiecznej. Trzeba być przygotowanym do ponownego odwrócenia go na plecy i podjęcia sztucznej wentylacji, jeśli nastąpi bezdech.

7B. Jeśli n i e s t w i e r d z a się oznak zachowanego krążenia lub nie ma co do tego pewności, rozpocząć pośredni masaż serca:

Zalecenia z 2005r polecają położenie rąk przy masażu pośrednim w centrum klatki piersiowej (bez poszukiwań brzegu żeber). Chodzi o zmniejszenie przerwy, a co za tym idzie - zmniejszyć ilość spadków przepływu w krążeniu wieńcowym oraz zmniejszyć ryzyko hiperwentylacji.

Poniżej opisana została metoda ułożenia rąk stosowana do 2005r. Teraz mniejszy nacisk kładzie się na dokładne ułożenie, a większy na skrócenie przerwy miedzy uciskami. Oczywiście miejsce, jak i metoda ucisku nie uległy zmianie, zmieniono tylko liczbę uciśnień na 30.

  • Swoją rękę bliższą stopom ratowanego umieścić w dolnej połowie jego mostka:
    • Palcem wskazującym i środkowym wyczuć łuk żebrowy ratowanego po swojej stronie. Złączone palce przesuwać ku górze do punktu, w którym żebra łączą się z mostkiem. Ułożyć w tym miejscu palec środkowy, a wskazujący — na samym mostku;
    • Przesunąć nadgarstek drugiej ręki w dół mostka, aż zetknie się on z palcem wskazującym pierwszej ręki; powinno to wypaść w środku dolnej połowy mostka;
    • Nadgarstek drugiej ręki ułożyć na pierwszym;
    • Wyprostować lub spleść palce obu rąk i unieść je w górę tak, by nie uciskać nimi żeber ratowanego. Nie uciskać nadbrzusza ani najniższej części mostka;
    • Ustawić się pionowo nad klatką piersiową ratowanego, wyprostować kończyny górne w łokciach i ucisnąć mostek z taką siłą, by obniżył się on o 4-5 cm;
    • Zwolnić ucisk bez odrywania rąk od mostka i powtarzać takie uciskanie z częstością około 100 razy na minutę (nieco mniej niż 2 uciśnięcia na sekundę); pomocne może być przy tym głośne liczenie. Ucisk i zwolnienie ucisku powinny trwać jednakowo długo.

  • Łączne stosowanie oddechów ratowniczych i pośredniego masażu serca:
    • Po 30 uciśnięciach odgiąć głowę ratowanego, unieść jego żuchwę i wykonać 2 skuteczne oddechy ratownicze;
    • Natychmiast ponownie ułożyć ręce we właściwej pozycji na mostku i wykonać kolejne 30 uciśnięć; kontynuować uciśnięcia klatki piersiowej i sztuczną wentylację w stosunku 30 : 2;
    • Przerwać akcję dla ponownego poszukiwania oznak zachowanego krążenia tylko wówczas, gdy ratowany się poruszy lub wykona prawidłowy oddech; poza tym resuscytacji nie należy przerywać.

8. Kontynuować resuscytację do czasu:

  • — Nadejścia kwalifikowanej pomocy i przejęcia przez nią resuscytacji;
  • — Powrotu spontanicznego oddechu/krążenia;
  • — Fizycznego wyczerpania ratownika.

Osobę nieprzytomną z akcją oddechową i tętnem należy ułożyć w pozycji bezpiecznej.

RESUSCYTACJA PROWADZONA PRZEZ DWÓCH RATOWNIKÓW

Resuscytacja bezprzyrządowa w wykonaniu dwóch ratowników jest mniej męcząca niż wówczas, gdy prowadzi ją jedna osoba.

Ważne jest jednak, by obydwie osoby dysponowały praktyką i biegłością w tej technice. Z tego względu zaleca się, aby korzystali z niej tylko wyszkoleni ratownicy medyczni oraz tacy ratownicy nie medyczni, którzy są członkami przeszkolonych zespołów.

Należy przestrzegać następujących wskazówek:

1. Zadaniem priorytetowym jest wezwanie pomocy. Może to oznaczać, że jeden z ratowników winien podjąć sam BLS, gdy drugi udaje się na poszukiwanie telefonu.

2. Korzystniejsze jest, gdy ratownicy prowadzą akcję ratunkową ustawiając się po przeciwnych stronach ratowanego.

3. Należy się stosować do zasady 30 uciśnięć na 2 oddechy. Pod koniec każdej serii 30 uciśnięć ratownik prowadzący wentylację powinien być już w pozycji umożliwiającej natychmiastowe wykonanie dwóch ratowniczych oddechów. Celowe bywa głośne liczenie uciśnięć klatki piersiowej przez ratownika, który je wykonuje.

4. Przez cały czas należy utrzymywać odgięcie głowy i uniesienie żuchwy. Wdechy winny trwać 2 sekundy i w tym czasie należy przerywać uciskanie klatki piersiowej, podejmując je natychmiast po zakończeniu drugiego wdechu, gdy tylko ratownik odejmie usta od twarzy ratowanego.

5. Jeśli ratownicy chcą się zamienić miejscami, zwykle dlatego, że prowadzący pośredni masaż serca jest zmęczony, zmiany tej trzeba dokonywać możliwie szybko i płynnie.


KIEDY UDAĆ SIĘ PO POMOC

Podstawowe znaczenie ma jak najszybsze wezwanie przez ratowników pomocy.

  • Gdy ratownik nie jest sam, jedna osoba powinna rozpocząć resuscytację, podczas gdy druga winna się udać po pomoc zaraz po tym gdy stwierdzi się, że ratowany nie oddycha.
  • W przypadku osoby dorosłej, która nie oddycha, pojedynczy ratownik winien założyć, że chodzi o chorobę serca* * Przyp. red.: migotanie komór, którego jedynym skutecznym leczeniem jest defibrylacja. i natychmiast udać się po pomoc. Na decyzję taką musi mieć wpływ lokalna dostępność medycznej służby ratunkowej.
  • Jeśli jednak istnieje prawdopodobieństwo, że przyczyną utraty przytomności są zaburzenia oddechowe, np.:
    • uraz,
    • utonięcie,
    • zadławienie,
    • zatrucie lekami lub alkoholem,
    • albo gdy chodzi o niemowlę lub dziecko

ratownik powinien przez około 1 minutę wykonywać zabiegi resuscytacyjne, zanim uda się po pomoc.