Deep stops - głębokie przystanki bezpieczeństwa.

Teoria dekompresji

Co to są "deep stopy"

W celu redukcji subklinicznych objawów choroby dekompresyjnej (zmęczenie, senność, ból głowy itp) po nurkowaniach dekompresyjnych, a także po głębszych nurkowaniach bezdekompresyjnych zaleca się dołączenie głębokich przystanków dekompresyjnych już w początkowej fazie wynurzania.

Głębokie przystanki zwiększają nasycenie gazem obojętnym wolnych i średnich tkanek, ale za to pozwalają bezpiecznie odgazować tkanki szybsze. Mikropęcherzyki powstałe w tkankach szybkich (np. krew) są najczęściej odpowiedzialne za zmęczenie, senność, apatię po nurkowaniu. Mają one także ogromne znaczenie w zwiększeniu ryzyka choroby dekompresyjnej. Ostra, zagrażająca życiu postać DCS (paraliż, utrata przytomności) powstaje najczęściej na skutek niedostatecznego odgazowania tkanek szybkich. Istnieje coraz więcej dowodów na to, że głębokie przystanki dekompresyjne zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia choroby dekompresyjnej oraz polepszają samopoczucie po nurkowaniu.

Stosowanie deep stopów można polecić nie tylko nurkom technicznym, ale także do nurkowań rekreacyjnych głębokości 30-50 m. Nawet w przypadku nurkowania bezdekompresyjnego głębokie przystanki mają sens, ponieważ szybkie tkanki są całkowicie saturowane praktycznie w każdym nurkowaniu. Istota deep stopów polega na odsunięciu profilu nurkowania od niebezpiecznego zbliżenia się do maksymalnej bezpiecznej wartości przesycenia gazem szybkich tkanek [M-value], które w klasycznym modelu opartym na algorytmie Haldane'a przypada właśnie w fazie pomiędzy rozpoczęciem wynurzania, a pierwszym przystankiem dekompresyjnym.

Richard Pyle uważany jest za odkrywcę deep stopów. Od tego czasu głębokie przystanki doczekały się pewnych usprawnień. Oryginalnie Pyle zalecał stosowanie 2-3 minutowego przystanku w połowie głębokości pomiędzy punktem rozpoczęcia wynurzania, a pierwszym przystankiem dekompresyjnym.

Ulepszoną metodą, która jeszcze bardziej optymalizuje i wygładza niebezpieczne przybliżenia profilu nurkowania do maksymalnej bezpiecznej wartości przesycenia tkanek jest metoda Erika C. Bakera znana pod nazwą Gradient Factors (współczynnik gradientu?).

Przy obliczaniu deep stopów w pamięci lub w trakcie nurkowania z komputerem nurkowym łatwiej jest stosować metodę Pyle. W przypadku obliczania dekompresji przy użyciu bardzo dobrych i darmowych programów takich, jak np. GAP czy ZPlanner mamy możliwość zastosowania obu metod.

Praktyczne stosowanie deep stopów w nurkowaniach.

Zakładam przestrzeganie maksymalnej bezpiecznej prędkości wynurzana - obecnie 10 m/minutę.

Tabele

Planując nurkowanie z tabelami podziel odległość od maksymalnej głębokości nurkowania do pierwszego przystanku dekompresyjnego (lub do przystanku bezpieczeństwa na 5m w przypadku nurkowań bezdekompresyjnych) na dwa, dodaj głębokość przystanku i w tym miejscu wykonaj pierwszy deep stop przez 2-3 minuty.

Ponownie oblicz dekompresję tak, jak dla nurkowania wielopoziomowego. Jeżeli różnica głębokości od pierwszego deep stopu do pierwszego przystanku dekompresyjnego obliczonego ponownie (lub do przystanku na 5 m., jeżeli dalej mieścisz się w limicie nurkowania bezdekompresyjnego) wynosi więcej niż 10 m, to podziel ją na dwa, dodaj głębokość pierwszego planowego przystanku dekompresyjnego i zastosuj następny deep stop.

Postępuj tak aż do momentu, kiedy ta odległość wyniesie mniej niż 10 metrów pamiętając o konieczności ponownego obliczenia dekompresji.

Komputer nurkowy.

Nurkując z komputerem nurkowym podziel różnicę głębokości pomiędzy maksymalną głębokością a pierwszym przystankiem dekompresyjnym (lub przystankiem bezpieczeństwa) "ceiling" na dwa, dodaj głębokość pierwszego przystanku lub 5m w przypadku przystanku bezpieczeństwa. Zatrzymaj się tam na 2-3 minuty.

Jeżeli odległość od tego miejsca do nowo obliczonego przystanku jest większa niż 10 m, to podziel ją na dwa i ponownie zatrzymaj się na nowo obliczonym przystanku. Czynność powtarzaj do czasu, aż różnica między pierwszym planowanym przystankiem dekompresyjnym lub bezpieczeństwa, a ostatnim deep stopem wyniesie mniej niż 10 m.

Oczywiście zanim to zrobisz pod wodą powinieneś zaplanować nurkowanie i przeprowadzić te obliczenia "na sucho" w trybie symulacji nurkowania i odpowiednio obliczyć nieco większe zapotrzebowanie na powietrze.

I. Przykład nurkowania dekompresyjnego z komputerem lub tabelami:

II. Przykład nurkowania "bezdekompresyjnego" z komputerem lub tabelami. Typowy dla nurkujących w Chorwacji turystów z Polski. :-)

Stosowałem głębokie przystanki bezpieczeństwa podczas głębszych nurkowań i zapewniam, że różnica w samopoczuciu po nurkowaniu jest ogromna. Próbowałem zachęcić do tego innych ale niestety, niektórzy bardzo doświadczeni nurkowie i instruktorzy są wyjątkowo odporni na wiedzę. Fakt zrobienia przez nich kursu instruktorskiego przed laty ich zdaniem zwalnia ich z obowiązku ciągłego samodoskonalenia i poszerzania posiadanej wiedzy. Nazywanie pewnych rzeczy po imieniu, zadawanie kłopotliwych pytań oraz dzielenie się tą nieoficjalną wiedzą może zostać uznane jako objaw "niewłaściwej postawy" (cytat określenia użytego przez pewnego znanego poznańskiego instruktora na mój temat :-) ). Dlatego polecam stosowanie tej nowej wiedzy ale pod żadnym pozorem nie możecie się jej znajomością zdradzić np. na kursie na następny stopień nurkowy. Godnym podkreślenia jest fakt, że niektóre organizacje nurkowania technicznego nauczają zasad stosowania deep stopów w formie nieoficjalnego dodatku do kursu, ale jeszcze nie jako część programu.

Myślę, że jasno wytłumaczyłem o co chodzi. Oczywiście nie biorę żadnej odpowiedzialności za stosowanie się do informacji w tym artykule. Tylko Ty jesteś odpowiedzialny za to, co zrobisz. Proszę o komentarze i konstruktywną krytykę. Zostaną one uwzględnione przy tworzeniu kolejnej wersji artykułu.

Jan Werbiński
 Strona domowa główna www.janwer.com janw@janwer.com 2002-06-16

Wszelkie prawa do wykorzystania niniejszego artykułu w całości lub części do publikacji, kopiowania, wykorzystania w celach komercyjnych oraz dowolnych innych bez mojej pisemnej zgody są zastrzeżone. Można bezpłatnie sporządzić jeden wydruk do własnego użytku lub w celu szkolenia pod warunkiem zachowania oryginalnej treści niniejszego dokumentu i danych autora i tłumacza.

Tabele deep stop-ów

Deep stopów nie musimy liczyć, możemy skorzystać z tabel. Tabele są proste w użyciu, nauczysz się ich używać w kilka minut. Zresztą sam zobaczysz wchodząc na stronę tabele deep stop.

Źródła i linki (te, które pamiętam):